Your web browser is out of date. Update your browser for more security, speed and the best experience on this site.
Drinkwaterwinningen en natuur
Op zoek naar een balans voor een duurzame toekomst
Inleiding
Grondwater is een essentiële bron voor ons drinkwater. Ongeveer 40% van het drinkwater in Vlaanderen heeft daar zijn oorsprong. De winning van dit grondwater vindt soms plaats in kwetsbare natte natuurgebieden. Hoe garanderen we dat de natuur niet wordt benadeeld terwijl we moeten voldoen aan de stijgende vraag naar water, zeker in droge zomers en door klimaatverandering?
Met ecohydrologische studies onderzoekt ECOSCAN hoe drinkwaterwinningen duurzaam kunnen samengaan met natuur. We analyseren de impact van grondwateronttrekking op omringende aandachtsgebieden en voorzien hierbij monitoring, milieueffectrapportages, passende beoordelingen en het daarbij horend veldwerk.
De rol van monitoring in duurzaam waterbeheer
Om de balans tussen waterwinning en natuur te behouden, is monitoring onmisbaar. Het volstaat niet om de impact op natuurwaarden slechts eenmalig te analyseren. Ecosystemen zijn dynamisch en gevoelig voor veranderingen, zoals klimaatverandering, langdurige droogtes of schommelingen in de vraag naar drinkwater. Daarom zet Ecoscan sterk in op opvolging en monitoring.
Bij recente projecten, zoals de monitoring van vegetatie en grondwaterstanden in verschillende Vlaamse waterwingebieden, maakt ECOSCAN gebruik van een combinatie van vegetatieopnames en monitoring van het grondwatermeetnet. Deze monitoring brengt ons cruciale inzichten.
Langetermijnmonitoring van grondwaterpeilen en vegetatie.
Grondwaterpeilen worden op verschillende locaties continu gemeten wat een tijdreeks van soms meer dan 15 jaar oplevert! Hierdoor kunnen effecten van de waterwinning of externe invloeden nagegaan worden. Vegetatie-opnames worden uitgevoerd in permanente proefvlakken, zodat veranderingen in plantensoorten en -bedekking snel worden opgemerkt.
De focus van de vegetatiemonitoring ligt voornamelijk op zogenaamde freatofyten – plantensoorten die afhankelijk zijn van grondwater. Freatofyten zijn indicatorsoorten die essentiële informatie geven over de beschikbaarheid en kwaliteit van grondwater. Langetermijntrends van zowel de gemeten grondwaterstanden als waargenomen vegetatieontwikkelingen worden samen verweven en afgewogen, en getoetst aan de daarvoor voorziene natuurdoelen.
Waarom is opvolging zo belangrijk?
Monitoring levert harde data die helpt om beslissingen te onderbouwen. Bijvoorbeeld, als vegetatie die afhankelijk is van grondwater, zoals freatofyten, afneemt of verschuift naar minder waterafhankelijke soorten, kan dat een teken zijn dat de waterwinning moet worden aangepast. Anderzijds kan een goede monitoring ook aantonen dat een gebied terug natter wordt, door genomen maatregelen in het kader van natuurbeheer, afbouw van de winning of door klimaatverandering.
Dankzij deze gegevens kunnen we begrijpen hoe schommelingen in de waterhuishouding habitats beïnvloeden. Freatofyten spelen hierin een sleutelrol, omdat hun aanwezigheid of afwezigheid direct inzicht geeft in de hydrologische toestand van een gebied. Deze planten reageren relatief snel op veranderingen in grondwaterstanden, waardoor ze essentieel zijn voor het vroegtijdig signaleren van problemen.
Door systematisch data te verzamelen en te delen met natuurbeheerders en beleidsorganisaties zoals Het Agentschap voor Natuur en Bos wordt niet alleen kennis, maar wordt ook vertrouwen tussen alle betrokken partijen opgebouwd. Dit is essentieel om de langetermijnbalans tussen drinkwater en biodiversiteit te waarborgen.
Herstelmaatregelen en vernattingsstrategieën
Ecohydrologisch onderzoek gaat verder dan het analyseren van de impact van waterwinning. Het biedt ook kansen om ecosystemen actief te herstellen en klimaatadaptieve maatregelen te implementeren. Het terugbrengen van de natuurlijke waterbalans biedt kwetsbare ecosystemen, zoals moerassen, natte graslanden en veengebieden een nieuwe kans op herstel.
Bij herstel- en vernattingsmaatregelen speelt ECOSCAN een sleutelrol bij de ondersteuning van opdrachtgevers met een gebiedsdekkende ecohydrologische analyse, waarin de samenhang tussen grondwater, oppervlaktewater, bodemgesteldheid en vegetatie wordt onderzocht. Deze analyses vormen de basis voor concrete aanbevelingen, zoals het aanpassen van het grondwaterregime, het plaatsen van stuwen of het dempen van grachten.
Wat betekenen ecohydrologische studies voor de toekomst?
De komende jaren wil ECOSCAN de expertise in ecohydrologie verder uitbouwen. Naast het werken voor opdrachtgevers zoals De Watergroep blijft ECOSCAN nieuwe technieken ontwikkelen om monitoring en rapportage nog efficiënter en accurater te maken. Denk aan werken met veldtablets en precieze GPS-metingen voor vegetatiemonitoring en dataverwerkende tools zoals visualisatie van grondwatermetingen.
Freatofyten blijven daarbij een cruciaal aandachtspunt, omdat ze een brug slaan tussen de hydrologische systemen en de biodiversiteit. Dankzij hun directe koppeling met grondwater kan nog beter voorspeld worden hoe natuurgebieden reageren op veranderingen, en kan proactief gehandeld worden om ecosystemen te beschermen.
Dankzij deze technologieën wordt niet alleen de impact van waterwinning beter beheerst, maar wordt ook bijgedragen aan oplossingen voor bredere uitdagingen zoals verdroging, biodiversiteitsverlies en het herstel van natte natuur.
Heeft u projecten waar vegetatiemonitoring, freatofytenanalyse of ecohydrologische expertise een verschil kan maken? ECOSCAN helpt graag met op maat gemaakte oplossingen die bijdragen aan duurzaam waterbeheer én biodiversiteit.
Neem vrijblijvend contact op met Marie-Alix of Maxim, of laat een bericht na op de contactpagina.
Hoe kunnen wij helpen?
Zit je met vragen omtrent milieu- of natuurrapporten? Wij zijn via onderstaande kanalen bereikbaar of laat een bericht na op onze contactpagina.